بررسی پیشایندهای کمک طلبی و اجتناب از کمک طلبی در بین دانش آموزان عادی و تیزهوش

زمینه: کمک طلبی تحصیلی به عنوان یکی از راهبردهای خودتنظیمی در امر یادگیری مطرح است. بررسی ادبیات پژوهشی نشان دهنده یک دیدگاه درحال رشد درباره کمک طلبی است. این مفهوم در سال های اخیر تاثیر قابل توجهی بر فنون آموزش و پرورش داشته است. در پژوهش حاضر رابطه کمک طلبی و اجتناب از کمک طلبی با تعدادی از متغیرهای شناختی، انگیزشی و شخصیتی بررسی گردید. هدف: هدف از انجام این پژوهش بررسی اثرات متغیرهای شناختی (مرور، سازماندهی، نیاز به شناخت، تعلل- ورزی، آموختن سریع و فراشناخت)، انگیزشی (اهداف تبحری، اهداف عملکرد- گرایشی، اهداف عملکرد- اجتنابی، ارزش تکلیف و انتظار موفقیت) و شخصیتی (روان رنجوری، برون گرایی، گشودگی، توافق پذیری و وظیفه شناسی) بر کمک طلبی و اجتناب از کمک طلبی بود. همچنین در این پژوهش بین دانش آموزان مدارس عادی و تیزهوشان از نظر متغیرهای ذکر شده در بالا مقایسه صورت گرفت. روش شناسی: این پژوهش به روش همبستگی انجام شد. جامعه آماری شامل تمام دانش آموزان مقطع متوسطه شهر بوشهر در سال تحصیلی 92-91 بود که 557 نفر از آن ها به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده و در این تحقیق شرکت کردند. برای تحلیل داده ها از روش همبستگی، رگرسیون چند متغیری و تحلیل واریانس استفاده گردید. یافته ها: تحلیل ها نشان دادند که متغیرهای فراشناخت، اهداف عملکرد- گرایشی، ارزش تکلیف، سازماندهی، نیاز به شناخت و وظیفه شناسی توانستند کمک طلبی را در نمونه حاضر پیش بینی کنند. همچنین متغیرهای آموختن سریع، مرور، روان رنجوری، تعلل ورزی، ارزش تکلیف و فراشناخت، اجتناب از کمک طلبی را در دانش آموزان پیش بینی کردند. مقایسه بین دانش آموزان مدارس عادی و تیزهوشان از نظر متغیرهای پژوهش نشان داد که در متغیرهای عملکرد تحصیلی، نیاز به شناخت، اهداف تبحری، انتظار موفقیت و ارزش تکلیف دانش آموزان مدارس تیزهوشان نمرات بالاتری داشتند. در حالی که نمرات متغیر مرور در دانش آموزان مدارس عادی بالاتر بود. نتیجه گیری: با توجه به رابطه کمک طلبی با متغیرهای شناختی- انگیزشی مثبت و نیز با صفت شخصیتی وظیفه شناسی، می توان بر تاثیرات مثبت کمک طلبی بر فرایندهای تحصیلی دانش آموزان تاکید کرد. پیشنهاد می شود که مسئولین آموزشی با طراحی موقعیت هایی که رفتار کمک طلبی را تشویق می کند، دانش آموزان را به سمت بهرمندی از مزایای این راهبرد هدایت کنند.